Tôi và Lan quen nhau ở thành phố. Cô làm công nhân trong xưởng may gần công ty tôi. Lan hiền lành, ít nói, gầy gò nhưng rất chăm chỉ. Yêu nhau hơn một năm, tôi quyết định cưới, mặc kệ gia đình khuyên can: “Con nên tìm người môn đăng hộ đối, chứ quê xa, nghèo khổ, sau này phiền lắm.”
Cưới xong, tôi cũng định về quê vợ cho biết họ hàng, nhưng đúng lúc đó công việc công ty dồn dập, rồi Lan có bầu, sức khỏe yếu, không thể đi xa. Sinh con xong, một mình cô ấy chăm con, lo cơm nước cho tôi, chưa bao giờ đòi hỏi điều gì.
Ba năm qua, tôi chỉ nghe Lan kể về gia đình qua loa: nhà nghèo lắm, bố mẹ già, anh trai bệnh tật. Tôi hỏi về thì cô chỉ cười buồn, bảo: “Thôi anh ạ, về cũng không có gì đâu. Nhà em khổ lắm.”
Nhưng tuần trước, em gái Lan gọi lên, giọng gấp gáp, bảo bố vợ tôi bệnh nặng sắp không qua khỏi. Lần này, tôi quyết định xin nghỉ, đưa vợ và con về thăm ông lần cuối.
Quãng đường gần 400 cây số, xe khách dằn xóc mệt mỏi, rồi bắt tiếp xe ôm băng qua con đường đất đỏ lầy lội hơn chục cây số nữa mới tới nơi. Vừa đặt chân xuống, tôi kinh hoàng trước cảnh tượng trước mắt.
Ngôi nhà lá xập xệ, mái lợp tôn rỉ sét thủng lỗ chỗ, vách ván mục nát phải dùng bao tải cũ che chắn. Trước sân, một người đàn ông gầy trơ xương, da đen sạm, ho sù sụ, đang nằm thoi thóp trên chiếc giường tre kê ngoài hiên. Đó là bố vợ tôi. Bên cạnh, mẹ vợ mặc bộ đồ nâu cũ, gương mặt khắc khổ, hai mắt hõm sâu, lưng còng gập.
Lan vội lao đến quỳ bên giường bố, nức nở:
– Bố ơi, con về rồi… con xin lỗi bố…
Bố vợ yếu ớt mở mắt, nhìn Lan rồi nhìn tôi, cố gượng cười. Tôi sững sờ khi thấy giọt nước mắt lăn xuống đôi má nhăn nheo ấy. Ánh mắt ông nhìn vợ chồng tôi có gì đó vừa ấm áp, vừa tủi thân.
Tôi bước vào nhà. Trong căn nhà tối om, không có điện. Một ngọn đèn dầu leo lét hắt bóng lên bức vách ván đầy kẽ hở. Không giường tủ, không ti vi, chỉ có chiếc phản tre và vài bộ quần áo cũ treo lủng lẳng. Tôi nhìn sang gian bếp, thấy một nồi cơm khô cứng, vài con cá khô treo lên gác bếp, cùng hai củ khoai lang nằm lăn lóc trong rổ. Không có gì khác.
Lòng tôi nghẹn lại. Tôi đã quá vô tâm suốt 3 năm qua. Tôi cứ nghĩ vợ chỉ tiết kiệm vì keo kiệt, đâu biết mỗi đồng tiền cô ấy chắt chiu đều gửi về nuôi bố mẹ, lo thuốc thang cho anh trai bệnh tật. Tôi đã trách móc cô ấy khi cô không mua đồ mới, không trang điểm, không đổi điện thoại. Tôi đã giận dữ khi vợ gửi tiền cho em gái đóng học, nghĩ rằng cô ấy chỉ biết nhà ngoại. Nhưng giờ, khi chứng kiến tận mắt, tôi thấy mình thật tồi tệ.
Chiều hôm ấy, tôi đưa bố vợ đi bệnh viện huyện nhưng bác sĩ lắc đầu. Ông bị UT gan giai đoạn cuối, không còn cách nào cứu chữa. Đêm xuống, tôi ngồi cạnh Lan, nhìn bóng lưng cô ấy run lên từng hồi. Tôi khẽ ôm vai vợ, thì thầm:
– Anh xin lỗi… Từ nay, tháng nào anh cũng đưa em về thăm bố mẹ. Anh hứa.
Lan ngước nhìn tôi, đôi mắt đỏ hoe, ánh lên chút hy vọng và bình yên. Trong giây phút ấy, tôi tự nhủ: Giàu sang nào có nghĩa lý gì nếu không thể cho vợ cảm giác tự hào về chồng, an lòng về cha mẹ ở quê.
Đêm hôm đó, lần đầu tiên tôi ngủ trên chiếc phản tre cứng, nghe gió rít qua khe vách, nghe tiếng dế kêu râm ran dưới nền đất, và nghe rõ nhất – tiếng thở dài đứt quãng của người cha vợ sắp rời xa trần thế. Tôi nhắm mắt, thầm cầu nguyện, mong ông ra đi thanh thản, và tự hứa với chính mình: Tôi sẽ thay ông chăm sóc người con gái bé nhỏ ấy suốt đời.
