Trong không khí ấm cúng của buổi họp gia đình cuối năm, ánh đèn chùm pha lê lấp lánh trên trần nhà, tiếng cười nói rộn ràng của hai anh trai và các cháu tôi vang vọng khắp gian phòng. Tôi, Ánh, ngồi lặng lẽ ở một góc, ngắm nhìn mọi người. Tôi là con út trong nhà, trên tôi có hai anh trai lớn hơn nhiều tuổi. Mẹ tôi mất khi tôi mới chỉ hơn một tuổi, lúc ấy tôi còn chưa biết gọi tiếng “mẹ”, bà đã ra đi mãi mãi. Cuộc sống của một đứa trẻ mồ côi mẹ từ tấm bé tưởng chừng sẽ rất khó khăn, nhưng rồi ba năm sau, bố tôi cưới vợ hai. Dì Châm bước vào cuộc đời tôi như một làn gió nhẹ, êm đềm và đầy yêu thương.
Dì Châm là một người phụ nữ nhỏ nhẹ, ít nói. Tôi lớn lên trong vòng tay chăm sóc dịu dàng của dì. Dì nấu cháo, kiên nhẫn đút từng muỗng cho đứa trẻ bốn tuổi gầy gò như mới gần ba tuổi là tôi. Bàn tay dì ấm áp nắm lấy tay tôi, dắt tôi đi học mỗi buổi sáng, rồi lẳng lặng đứng đợi ngoài cổng trường mỗi buổi chiều tan học, một cái bóng quen thuộc, bình yên. Ngày tôi vào lớp một, dì hân hoan như thể tôi là con đẻ của dì, đôi mắt dì lấp lánh niềm hạnh phúc. Trong ký ức non nớt của tôi, dì chẳng phải người xa lạ, không phải mẹ kế, mà chính là “mẹ” tôi, theo một cách rất riêng, rất đỗi chân thành. Chỉ có điều, hai anh tôi thì không nghĩ vậy.
Anh cả tôi đã mười ba tuổi, còn anh hai mười tuổi khi dì Châm về sống cùng chúng tôi. Ở cái tuổi ấy, sự mất mát của mẹ ruột còn quá lớn, họ chưa thể chấp nhận được một người phụ nữ khác thay thế vị trí của mẹ. Thế nên, các anh rất ghét dì, luôn ngỗ nghịch chống đối dì ra mặt. Họ thường thì thầm với nhau những lời lẽ cay nghiệt: “Dì ghẻ mà, làm sao tốt thật được”. Họ nhồi vào đầu tôi không ít những suy nghĩ tiêu cực, khuyên tôi phải đề phòng, phải khôn ngoan, đừng để bị dì lừa gạt.
Anh cả thường nói với tôi, giọng đầy vẻ khinh miệt: “Mày ngu lắm, bà ta chỉ chăm lo cho mày để lấy lòng bố thôi. Bà ta là mẹ kế, là dì ghẻ đấy, đừng có tin bà ta!”. Những lời nói ấy cứ lởn vởn trong đầu tôi, tạo nên một sự hoang mang không hề nhỏ trong tâm hồn non nớt của một đứa trẻ. Có những lúc tôi đã thực sự dao động, nghe theo lời các anh, tôi cũng từng cãi lại dì, thậm chí còn nghịch ngợm cắt cả quần áo của dì. Nhưng khi nhìn dì lầm lũi khóc một mình trong phòng, những giọt nước mắt lặng lẽ rơi xuống, lòng tôi lại quặn thắt, tôi cũng khóc theo, cảm giác tội lỗi len lỏi.
Càng lớn, tôi càng nhận ra một điều sâu sắc: không chung máu mủ nhưng dì tốt với tôi hơn cả máu mủ ruột thịt. Dì hy sinh thầm lặng, dì yêu thương tôi bằng cả trái tim, không đòi hỏi bất cứ điều gì. Vậy thì tại sao tôi phải chống đối dì? Tại sao tôi phải làm tổn thương người đã dành cả tuổi thanh xuân để chăm sóc tôi? Thế nên, tôi mặc kệ những lời xúi giục của hai anh trai, tôi đối xử với dì tốt hơn trước, thậm chí còn gọi dì là “mẹ Châm” một cách tự nhiên và đầy trìu mến. Mỗi lần tôi gọi dì như vậy, ánh mắt dì lại lấp lánh niềm vui, một niềm vui thầm lặng nhưng ấm áp vô cùng.
Tôi cũng có lần thấy bố ôm vỗ về dì, giọng ông đầy sự thông cảm: “Em cố nín nhịn hai thằng nhỏ, chúng nó mất mẹ sớm nên tính cách mới như vậy. Sau này lớn lên, chúng sẽ hiểu thôi.” Dì chỉ vừa khóc vừa gật đầu, khuôn mặt nhợt nhạt và cam chịu. Thực ra, dì hiền lắm, chưa từng trách mắng hay đánh hai anh tôi một roi nào, ngay cả khi họ nói năng hỗn hào, xúc phạm dì bằng những lời lẽ khó nghe nhất. Có lẽ vì vậy mà dì càng bị các anh tôi bắt nạt, họ coi sự hiền lành của dì là yếu đuối, là một cách để thao túng bố.
Cuộc sống cứ thế trôi đi trong sự đối lập giữa tình yêu thương vô điều kiện của dì Châm dành cho tôi và sự lạnh nhạt, thậm chí là thù địch của hai anh trai. Cho tới tận khi hai anh tôi lần lượt lập gia đình, ra ngoài sống riêng, căn nhà chỉ còn lại tôi, bố và dì. Không khí trong nhà lúc đó mới thực sự trở nên yên bình hơn, không còn những trận cãi vã, những lời nói khó nghe nhắm vào dì. Tôi nghĩ, cuối cùng thì dì cũng có thể sống một cuộc sống nhẹ nhàng hơn.
Thế nhưng, mọi chuyện lại không như tôi nghĩ. Hồi đầu năm, bố tôi bị bệnh nặng. Căn bệnh quái ác khiến ông trở nên khó tính, cáu kỉnh hơn rất nhiều.
Không hiểu sao, ông thường xuyên to tiếng với dì, trách móc dì đủ điều, dù dì vẫn ngày đêm tận tụy chăm sóc ông, không hề quản ngại khó khăn, vất vả. Dì vẫn kiên nhẫn, vẫn lặng lẽ chịu đựng mọi lời cằn nhằn của bố, không một lời than vãn.
Thậm chí có lần, hai anh tôi đưa vợ con về chơi, không khí gia đình đang vui vẻ bỗng chốc trở nên căng thẳng. Bố tôi, không hiểu vì lý do gì, bỗng dưng quát lớn, đuổi thẳng dì ra khỏi nhà trước mặt tất cả mọi người. Dì đứng chết lặng, đôi mắt rưng rưng nhưng vẫn cố nén lại. Dì uất ức lắm, tôi biết, nhưng vẫn ở lại, lẳng lặng đi vào phòng, chờ bố tôi nguôi giận. Cảnh tượng đó khiến tôi đau lòng khôn tả, tôi muốn chạy đến ôm dì, nhưng không dám.
Rồi đến tháng trước, một biến cố lớn lại ập đến. Bố tôi gọi tất cả các con về họp gia đình. Tôi là người về muộn nhất vì hôm đó có cuộc họp đột xuất ở công ty. Về tới nhà, tôi đã cảm nhận được không khí rất căng thẳng, nặng nề, như có một tảng đá đè nặng lên lồng ngực. Dì thì đang lúi húi xếp đồ vào vali, đôi vai gầy gò run lên khe khẽ.
Bố tôi nhìn dì bằng ánh mắt lạnh tanh, không chút cảm xúc, và thốt ra những lời nói tàn nhẫn: “Tôi và bà từ giờ không còn quan hệ gì nữa. Bà đi đi cho khuất mắt tôi, đừng khiến tôi bực dọc thêm nữa.” Tim tôi như ngừng đập. Tôi hoảng hốt, cố gặng hỏi bố lý do, nhưng ông không giải thích, chỉ quay mặt đi, như thể tôi không tồn tại. Dì thì vẫn như mọi khi, im lặng chịu đựng, không một lời oán thán. Dì chỉ nhìn tôi, mỉm cười buồn, một nụ cười mà mãi về sau này tôi mới hiểu hết được ý nghĩa của nó: “Con đừng nói gì, dì đi cũng được.”
Dáng người gầy gò, mảnh khảnh của dì kéo vali chầm chậm bước ra khỏi cổng là hình ảnh mà tôi mãi mãi không thể quên được. Nó khắc sâu vào tâm trí tôi, day dứt khôn nguôi. Tôi định chạy theo dì, níu dì lại, nhưng bị bố quát dằn mặt, ánh mắt ông sắc lạnh như dao. Tôi đứng đó, bất lực nhìn bóng dì khuất dần sau cánh cổng, một cảm giác tội lỗi và bất lực bao trùm lấy tôi. Tôi tự hỏi, tại sao bố lại có thể làm như vậy với dì, người đã tận tụy chăm sóc ông và chúng tôi suốt bao năm qua?
Nửa tháng sau biến cố đó, bố tôi qua đời. Ông ra đi thanh thản, nhưng để lại trong lòng tôi biết bao câu hỏi không lời đáp. Đám tang diễn ra chóng vánh, lặng lẽ. Dì Châm vẫn về phụ trách tang lễ như một góa phụ thực thụ, lo toan mọi việc chu đáo, không một lời than vãn, không một giọt nước mắt rơi trước mặt mọi người. Sau đó, dì lại lặng lẽ rời đi, không ai níu giữ. Hai anh tôi, với vẻ mặt thờ ơ, thậm chí còn cho rằng có lẽ bố cố tình đuổi dì đi vì ông biết không sống được bao lâu nữa, ông sợ dì Châm sẽ tranh giành tài sản với ba anh em chúng tôi. Lời nói đó khiến tôi nhói lòng, nhưng tôi không biết phải phản bác ra sao.
Sau 49 ngày của bố, ba anh em chúng tôi quyết định họp để chia tài sản. Bố để lại cho chúng tôi một mảnh đất, một ngôi nhà ba tầng khang trang và hai sào đất nông nghiệp. Mọi việc diễn ra suôn sẻ, các anh tôi đều tỏ ra hài lòng với phần của mình. Cứ thế phân chia xong, ai có phần thì người đó nhận, mọi việc tưởng chừng đã xong xuôi, tôi cũng cố gắng gạt bỏ những nghi vấn trong lòng để chấp nhận hiện thực.
Mọi việc tưởng chừng đã yên ổn thì hôm vừa rồi, tôi tình cờ gặp lại bác luật sư Tuấn – một người bạn thân lâu năm của bố tôi. Sau một hồi nói chuyện phiếm, bác bỗng nhắc đến một chuyện khiến tôi sững sờ. Bác kể cho tôi biết chuyện bố tôi từng đến gặp bác để làm thủ tục mua một căn nhà, và điều đặc biệt là căn nhà đó lại đứng tên duy nhất của dì Châm. Giấy tờ bố tôi đều ký tên từ chối tài sản, xác nhận rằng ngôi nhà hoàn toàn thuộc về dì ấy, không liên quan đến tài sản thừa kế của chúng tôi. Việc này vừa hoàn thành vào bốn tháng trước – tức là chỉ một tháng trước khi bố tôi “đuổi” dì Châm ra khỏi nhà.
Tôi ngồi lặng người rất lâu, những lời nói của bác luật sư cứ văng vẳng bên tai, từng câu từng chữ như một tia sét đánh thẳng vào tâm trí tôi, làm tan biến mọi hiểu lầm, mọi nghi ngờ bấy lâu nay. Tôi không ngờ bố tôi lại là người làm việc thấu đáo và che giấu cảm xúc sâu sắc đến như vậy. Hóa ra, không phải ông sợ dì tranh giành tài sản với chúng tôi, mà ngược lại, ông sợ chính chúng tôi, những đứa con ruột của ông, sẽ làm tổn thương người phụ nữ đã âm thầm thay ông chăm sóc chúng tôi suốt bao năm qua. Bố tôi đã hy sinh danh tiếng của mình, đã chấp nhận mang tiếng là bạc bẽo để bảo vệ dì.
Một cảm giác hối hận trào dâng trong lòng tôi. Tôi đã hiểu lầm bố. Tôi đã nghi ngờ tình cảm của dì. Ngay lập tức, tôi quyết định đi tìm dì. Sau một hồi hỏi thăm, tôi tìm được căn nhà mới của dì. Nó là một căn nhà nhỏ thôi, nằm trong một con hẻm yên tĩnh, nhưng sạch sẽ và có ánh nắng tràn đầy sân, những chậu hoa nhỏ xinh xắn được dì chăm sóc cẩn thận. Dì mở cửa, vẫn nụ cười dịu dàng cũ, vẫn dáng người mảnh khảnh quen thuộc, đôi mắt dì vẫn ánh lên sự bình yên đến lạ.
“Dì Châm,” tôi nghẹn ngào gọi, nước mắt lưng tròng. “Con xin lỗi dì, con đã hiểu lầm bố, hiểu lầm dì.” Tôi ôm chầm lấy dì, không thể kìm được cảm xúc của mình. Tôi kể cho dì nghe chuyện bác luật sư đã nói, về căn nhà đứng tên dì, về sự hy sinh thầm lặng của bố. Dì lắng nghe, đôi mắt rưng rưng, bàn tay dì vuốt nhẹ mái tóc tôi. “Con bé ngốc này,” dì khẽ nói, giọng vẫn nhẹ nhàng như ngày nào, “Bố con là người tốt, chỉ là ông ấy có cách yêu thương rất riêng.”
Sau cuộc nói chuyện với dì, tôi hiểu rằng bố tôi suy nghĩ vậy là đúng đắn, sâu sắc đến nhường nào. Nếu quả thật hai anh tôi biết chuyện căn nhà đó là của dì, chắc chắn dì sẽ không thể yên thân. Họ sẽ tìm mọi cách để tranh giành, để làm khó dễ dì. Bố tôi đã nhìn xa trông rộng, ông hiểu rõ tính cách của các con mình, và ông đã chọn cách hy sinh, chấp nhận mang tiếng xấu để bảo vệ người phụ nữ đã đồng hành cùng ông những năm tháng cuối đời.
Tôi trở về nhà, lòng thanh thản lạ thường. Tôi đã tìm thấy sự thật, và sự thật đó không chỉ giải tỏa mọi nghi ngờ, mà còn mang lại cho tôi một bài học lớn về tình yêu, sự hy sinh và lòng vị tha. Tôi quyết định sẽ nói chuyện với hai anh tôi, một cách từ từ, nhẹ nhàng để họ có thể hiểu được tấm lòng của dì Châm và sự hy sinh của bố. Tôi tin rằng, dù có khó khăn, nhưng cuối cùng, sự thật và tình yêu thương sẽ chiến thắng mọi định kiến. Cuộc sống vẫn tiếp diễn, và tôi sẽ sống một cách trọn vẹn hơn, với lòng biết ơn vô hạn dành cho “mẹ Châm” của mình.
